Το στρες είναι εχθρός. Η τουλάχιστον έτσι έχουμε μάθει να πιστεύουμε.
Τουλάχιστον αυτό ξέρουμε και σίγουρα δεν είναι το καλύτερο που μπορεί να σου συμβεί ειδικά όταν θέλεις να αποδώσεις.
Και η αλήθεια είναι πως δεν έχει και την καλύτερη αίσθηση. Οι παλμοί ανεβαίνουν, ο ιδρώτας αρχίζει και σε λούζει και ένα σφίξιμο λες και σε πιάνουν από τον λαιμό σε κυριεύει.
Όμως είναι όντως τόσο βλαβερό;
Spoiler: Το άρθρο είναι περίπου 2000 λέξεις αλλά αξίζει να το διαβάσεις. Αλήθεια…
Στρες: Μπορεί απλά να εξαφανιστεί;
Όχι δεν μπορεί απλά να εξαφανιστεί και μάλιστα δεν το θέλεις. Περίεργο ε;
Όσο παράξενο και αν σου φαίνεται, η πίεση δεν είναι ο εχθρός που έχουμε τόσο μεγάλη ανάγκη να πολεμήσουμε. Αν όμως αυτό ισχύει, τότε τι συμβαίνει πραγματικά;
Οι τελευταίες έρευνες, η μια μετά την άλλη, αποδεικνύουν συνεχώς πως το στρες δεν έχει μόνο αρνητικές επιπτώσεις.
Παρόλο που η πρώτη αντίδραση που έχουμε όταν βιώνουμε πίεση και άγχος είναι να τα διώξουμε από πάνω μας σαν κουτσουλιά που μας έσκασε στον ώμο, το ζήτημα έχει ζουμί με μεγάλο ενδιαφέρον.
Και αυτό διότι, όπως μαρτυρά ένας μεγάλος αριθμός από αναγνωρισμένους επιστήμονες στον τομέα, το στρες είναι βλαβερό μόνο όταν πιστεύεις πως είναι!
Και εδώ το ζήτημα μπερδεύεται λίγο.
Όντως το πώς σκέφτεσαι για το στρες μετράει πραγματικά; Και αν όντως πιστεύεις πως το στρες είναι κακό, ποια είναι η εναλλακτική;
Κάποιες φορές χρησιμοποιούμε την λέξη στρες για να περιγράψουμε κάτι που συμβαίνει μέσα μας. Σκέψεις, συναισθήματα και φυσικές αντιδράσεις – και κάποιες φορές για να περιγράψουμε ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε.
Ωστόσο, το γεγονός πως χρησιμοποιούμε την συγκεκριμένη λέξη για να περιγράψουμε τόσες καταστάσεις στην ζωή μας, είναι ευλογία και κατάρα ταυτόχρονα.
Και αυτό διότι ο τρόπος που χαρακτηρίζουμε μια κατάσταση αποκαλύπτει τον τρόπο που την αντιλαμβανόμαστε.
Ωστόσο, το στρες είναι παρόν όταν θεωρούμε πως μια κατάσταση θα επηρεάσει την ζωή μας με αρνητικό τρόπο.
Εκείνη την στιγμή, το στρες είναι κάτι που ξεπροβάλει όταν κάτι για το οποίο νοιαζόμαστε πιστεύουμε πως απειλείται.
[su_note note_color=”#0b0b0c” text_color=”#d5d0d0″ radius=”14″]Δεν έχεις στρες για πράγματα που δεν νοιάζεσαι και το πιο παράδοξο είναι πως δεν δημιουργείς μια ζωή με νόημα χωρίς στρες.[/su_note]
Η ψυχολόγος Alia Grum στο τμήμα Behavioral Research Lab του Πανεπιστημίου Columbia , έχει την άποψη πως η αντίληψη μας για το στρες και την κατάσταση που το δημιουργεί καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο που θα αντιδράσουμε σε αυτό.
Θεωρεί, στηριζόμενη σε αρκετές έρευνες, πως η φυσική αντίδραση του σώματος μας στην πίεση είναι περισσότερο υποκειμενική από ότι φανταζόμαστε.
Βασικά, υποστηρίζει πως η επίδραση που περιμένεις είναι και η επίδραση που θα πάρεις.
Στρες και ορμόνες αποκαλύπτονται – Αλήθεια… Θα γίνεις δυνατότερος
Αυτό που δεν ξέρουμε για το στρες είναι πως δεν δημιουργείται μόνο από μια ορμόνη, την κορτιζόλη.
Οι ορμόνες που απελευθερώνονται κατά την διάρκεια στρεσογόνων καταστάσεων, είναι η κορτιζόλη και η DHEA (δεϋδροεπιανδροστερόνη).
Ωστόσο, έχουν εντελώς διαφορετικούς τρόπους επίδρασης η κάθε μια.
Η κορτιζόλη μας βοηθάει να μετατρέπουμε την ζάχαρη και το λίπος σε ενέργεια και βελτιώνει την ικανότητα του σώματος να χρησιμοποιεί αυτή την ενέργεια.
Από την άλλη, η DHEA, είναι νεύρο – στεροειδή. Και είναι ακριβώς αυτό που κατάλαβες. Βοηθά τον εγκέφαλο να αναπτύσσεται.
Όπως η τεστοστερόνη βοηθά το σώμα να αναπτυχθεί, η συγκεκριμένη ορμόνη βοηθά τον εγκέφαλο να γίνει δυνατότερος από εμπειρίες που μας επηρεάζουν αρνητικά.
Και οι δύο ορμόνες είναι απαραίτητες για τον οργανισμό, απλά η συχνότητα της κάθε μιας έχει και διαφορετικά αποτελέσματα.
Η μεγάλη συχνότητα παραγωγής κορτιζόλης είναι και αυτή που δημιουργεί χρόνιο στρες. Ωστόσο, ο τρόπος που αντιμετωπίζεις μια κατάσταση που σε πιέζει δεν επηρεάζει μόνο την κορτιζόλη.
Συνήθως όταν βιώνουμε στρες:
- Προσπαθούμε να αποσπάσουμε τον εαυτό μας από την πηγή του στρες αντί να το αντιμετωπίσουμε.
- Συγκεντρωνόμαστε στο να ξεφορτωθούμε το άβολο συναίσθημα αντί να εντοπίσουμε την πηγή του.
- Αν μας προκαλεί στρες κάτι που θέλουμε, πολλές φορές πείθουμε τον εαυτό μας πως δεν το θέλαμε τελικά τόσο πολύ.
Στον αντίποδα, τα άτομα που διαχειρίζονται καλύτερα το στρες έχουν διαφορετική αντιμετώπιση:
- Αποδέχονται το γεγονός πως μια πιεστική κατάσταση έχει κάνει την εμφάνιση της και δεν προσπαθούν να γλιτώσουν από αυτή.
- Κάνουν βήματα για να κατανοήσουν καλύτερα την πηγή του στρες.
- Προσπαθούν να κάνουν ότι καλύτερο μπορούν και χρησιμοποιούν την κατάσταση για να αναπτυχθούν.
Όπως καταλαβαίνεις, η συγκεκριμένη αντίδραση, οδηγεί σε εντελώς διαφορετικά αποτελέσματα.
Όταν αντιμετωπίζουμε μια δυσκολία, αντί να την αποφύγουμε, χτίζουμε πηγές για να διαχειριστούμε στο μέλλον μια παρόμοια κατάσταση.
Αυτό συμβαίνει γιατί η συχνότητα της DHEA δημιουργεί το λεγόμενο growth index. Μας βοηθά στην συναισθηματική ανάκαμψη, να διαχειριζόμαστε καλύτερα το στρες και να έχουμε υψηλότερη συγκέντρωση.
Αν για παράδειγμα μιλάς με μια γυναίκα και αισθάνεσαι στρες, τότε αυτό προκύπτει από τον τρόπο που αντιλαμβάνεσαι την κατάσταση.
Αν πιστεύεις πως η απόρριψη είναι σίγουρη, τότε θα εισάγεις τον εαυτό σου σε μη παραγωγικά πλαίσια σκέψης.
Κάποια μπορεί να είναι impostor syndrome (να δείξεις κάτι που δεν είσαι), stereotype threat (όλες έτσι είναι), self–handicapping (δεν αξίζει να προσπαθήσω καν).
Αυτά τα πλαίσια σκέψης σε οδηγούν σε συμπεριφορές που σε σπρώχνουν να αποφύγεις προκλήσεις, να αισθάνεσαι άσχημα για οτιδήποτε αντιλαμβάνεσαι ως αδυναμία και να αγνοείς την γνώση που παίρνεις από κάθε εμπειρία.
Ωστόσο, αυτές είναι και οι συμπεριφορές που οδηγούν σε σίγουρη αποτυχία ή απομόνωση.
Και ξαφνικά δημιουργείται ένα καίριο ερώτημα:
Μήπως τελικά το στρες δημιουργείται όταν η λύση σε ένα πρόβλημα φαίνεται πολύ καλή για είναι αληθινή;
Για να δούμε…
Για ποιο λόγο προσπαθείς να αποφύγεις το στρες;
Μπορεί να πιστεύουμε πως για να έρθει η αλλαγή πρέπει να φέρουμε την ζωή μας τούμπα και ανάσκελα, όμως αυτό δεν είναι αλήθεια.
Μικρές αλλαγές στον τρόπο σκέψης μπορούν να γίνουν με ένα βήμα την φορά. Η αλλαγή ίσως δεν είναι τόσο μακριά όσο είχαμε φανταστεί στην αρχή.
Βέβαια, θα χρειαστεί να πείσουμε πρώτα τον εαυτό μας πως η αλλαγή είναι εφικτή. Και αυτό είναι το δύσκολο κομμάτι.
Σκοπός λοιπόν δεν είναι να αποφύγεις το στρες αλλά να το διαχειριστείς.
Το πρώτο που χρειάζεται να κάνεις είναι να κατανοήσεις και να φέρεις στο συνειδητό πως βιώνεις το στρες. Αυτό όμως που μετράει περισσότερο είναι να κατανοήσεις ποια είναι νοητικά μοτίβα που τρέχει το μυαλό σου όταν το βιώνεις.
Και αυτό επειδή αυτά τα νοητικά μοτίβα θα ορίσουν την αντίδραση/συμπεριφορά σου στην κατάσταση.
Την στιγμή λοιπόν που έχεις τάσεις φυγής από την κατάσταση και η τρίχα είναι κάγκελο, είναι σημαντικό να κάνεις δύο κρίσιμες ερωτήσεις στον εαυτό σου;
- Για ποιο λόγο έχει τόσο σημασία για εμένα;
- Τι μπορώ να κάνω αυτή την στιγμή όπου να αντιπροσωπεύει την καλύτερη αντιμετώπιση;
Συνήθως συγκεντρωνόμαστε στην αντίδραση και όχι στην επίδραση.
Δηλαδή κοιτάμε πώς να ξεφύγουμε από την κατάσταση που μας προκαλεί στρες αντί να εντοπίσουμε τις συμπεριφορές που μας σαμποτάρουν.
Δηλαδή να εντοπίσεις το νόημα που κρύβεται πίσω από την κατάσταση που προκαλεί στρες.
- Με ποιον τρόπο σε επηρεάζει;
- Σε ρίχνει;
- Σου δίνει κίνητρο;
- Σε ενεργοποιεί;
- Πως σε κάνει να αισθάνεσαι για τον εαυτό σου;
Πως διαχειρίζεσαι το στρες των άλλων;
Τι κάνεις όταν οι άλλοι φαίνονται πιεσμένοι; Πως συμπεριφέρεσαι όταν παραπονιούνται; Μήπως τους αντιμετωπίζεις με τον ίδιο τρόπο όπως τον εαυτό σου ή διαφορετικά;
[su_note note_color=”#0b0b0c” text_color=”#d5d0d0″ radius=”14″]Το στρες δεν έρχεται μόνο με τις δύο παραπάνω ορμόνες που αναφέραμε. Διότι με το στρες παράγεται και οξυτοκίνη, όπου είναι η ορμόνη που ενισχύει τα κοινωνικά ένστικτα του εγκεφάλου.[/su_note]
Σε βοηθά να καταλαβαίνεις πιο καθαρά πως αισθάνονται οι γύρω σου και να εμπιστεύεσαι περισσότερο τους ανθρώπους που ενδιαφέρονται για εσένα.
Ακόμα είναι το χημικό του θάρρους. Δεν σε κάνει μόνο να θέλεις μια αγκαλιά αλλά και πιο γενναίο.
Βέβαια, η ανάκαμψη από το στρες δεν είναι στιγμιαία. Ο εγκέφαλος χρειάζεται χρόνο να αναπρογραμματιστεί για να μάθει από την εμπειρία.
[su_note note_color=”#0b0b0c” text_color=”#d5d0d0″ radius=”14″]Κατά την διάρκεια αυτή, οι ορμόνες του στρες αυξάνουν την δραστηριότητα του εγκεφάλου για μάθηση. Για αυτό τις περισσότερες φορές δεν μπορούμε να βγάλουμε από το κεφάλι μας μια κατάσταση που μας προκάλεσε στρες και ένταση.[/su_note]
Δεν είναι περίεργο να αισθάνεσαι φόβο ή άγχος μετά από μια δύσκολη κατάσταση. Αυτά τα συναισθήματα υπάρχουν ως μέρος της διαδικασίας για το πώς ο εγκέφαλος κατανοεί βαθύτερα την εμπειρία.
Σε ενθαρρύνουν να κοιτάξεις με διαφορετικό μάτι την κατάσταση και να πάρεις μαθήματα από αυτήν ώστε να είσαι περισσότερο προετοιμασμένος την επόμενη φορά.
Είναι η διαδικασία όπου το στρες σε διδάσκει πώς να το διαχειριστείς όταν εμφανιστεί ξανά.
Αν δεν μάθεις από αυτό τότε την επόμενη φορά είναι πιθανό να αντιδράσεις το ίδιο ή πιο έντονα.
Αν λοιπόν μπορούσες να επιλέξεις μια αντίδραση στο στρες ποια θα ήταν;
Έτσι και αλλιώς, το στρες μας λέει να κάνουμε κάτι. Αυτό το « κάτι » είναι η λεπτομέρεια που εισάγει την δική μας επιλογή στην διαχείριση του.
Η κρυφή ανάγκη για στρες
Το παράδοξο του στρες είναι πως αυτά που έχουν νόημα και αξία, μας προσφέρουν και μεγαλύτερο στρες. Κάτσε για ένα λεπτό και σκέψου κάποιες από τις σημαντικότερες στιγμές της ζωής σου.
Ποιες ήταν; Oι στιγμές της ζωής σου όπου αναπτύχθηκες και εξελίχτηκες μήπως είχαν και λίγο στρες; Από ότι φαίνεται ο εγκέφαλος έχει βίτσια και τα εύκολα δεν τα γουστάρει και τόσο.
Αν προσπαθούσαμε κάθε φορά να αποφύγουμε καταστάσεις που μας προκαλούν στρες, θα καθόμασταν ακόμα στην κούνια και θα παλεύαμε να μάθουμε να περπατάμε.
Ουσιαστικά, δημιουργούμε τις δικές μας στρεσογόνες πεποιθήσεις. Αν μια κατάσταση μας δημιουργεί στρες, τότε πιστεύουμε πως είναι δείκτης και οιωνός μιας απειλής.
Μια απόδειξη πως όσο και αν χτυπιόμαστε δεν θα αποδώσουμε για κανένα λόγο.
Μπορεί η κάθε κατάσταση που σου δημιουργεί στρες να μην κρύβει ένα μυστικό νόημα που θα σου γυρίσει τα μυαλά και θα δεις τον κόσμο αλλιώς.
Όμως, είναι ικανό να ενεργοποιήσει την επιθυμία να βρεις νόημα, αν όχι στην στιγμή αλλά σε ένα μεγαλύτερο πλαίσιο.
Από την άλλη, το κόστος να αποφεύγεις καταστάσεις που περιλαμβάνουν στρες, δεν δημιουργεί την ιδεατή ζωή.
[su_note note_color=”#0b0b0c” text_color=”#d5d0d0″ radius=”14″]Όταν αντιμετωπίζεις προκλήσεις ζωής, βρίσκεσαι στο κατώφλι να εντοπίσεις ή να αναπτύξεις τις προσωπικές σου ικανότητες για να ανταπεξέλθεις.[/su_note]
Και για να το κάνεις θα χρειαστεί να μετρήσεις την αξία της κατάστασης και του στόχου που θέλεις να πετύχεις.
Οι προκλήσεις ναι μεν φανερώνουν αδυναμίες και περιοριστικές πεποιθήσεις αλλά ταυτόχρονα αποκαλύπτουν στον εαυτό μας τι είμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε και τι θυσίες θα αντέξουμε για να πετύχουμε κάτι που είναι πραγματικά σημαντικό για εμάς.
Οποιοδήποτε σημαντικό αποτέλεσμα έρχεται με ένα κόστος. Και αυτό γιατί αν έρχονταν στην πόρτα μας, έτοιμο και χωρίς προσπάθεια, δεν θα εκτιμούσαμε την αξία του και δεν θα χρειαζόταν να εξελιχτούμε περαιτέρω.
Και ταβάνι στην εξέλιξη δεν υπάρχει.
Ναι το στρες πονάει αλλά φανερώνει αλήθειες
Μια τεράστια έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το U.S Department of Veteran Affairs σε 1000 άτομα, αποκάλυψε πως τα άτομα που αποφεύγουν καταστάσεις που προκαλούν στρες είναι πιθανότερο να παρουσιάσουν κατάθλιψη.
Η καλύτερη αντιμετώπιση του στρες που βρήκα ήρθε από το 1975 και είναι του Ψυχολόγου Sarvatore Maddi του Πανεπιστημίου του Σικάγο.
Όσο δύσκολες και αν είναι οι καταστάσεις, πρέπει να συνεχίσεις να πιστεύεις πως υπάρχουν επιλογές. Πως μπορείς να επηρεάσεις, όχι την κατάσταση, αλλά το πώς αυτή σε επηρεάζει
Δεν χρειάζεται να αλλάξεις την κατάσταση αλλά την σχέση σου με αυτήν. Και η αξιολόγηση είναι η λέξη κλειδί διότι καθορίζει την αντίδραση σου.
Αν πιστεύεις πως οι απαιτήσεις της στιγμής υπερβαίνουν τις ικανότητες σου να ανταποκριθείς, τότε έχεις μια απειλή μπροστά σου και προφανώς θα κάνεις την κότα.
Αν όμως πιστέψεις πως μπορείς απλά να κάνεις το καλύτερο που μπορείς, θα μετατρέψεις την κατάσταση σε μια πρόκληση που σου προσφέρει την γνώση να εξελιχθείς.
Είναι σαν να σκαρφαλώνεις το Έβερεστ και κάποια στιγμή να σταθείς σαν στήλη άλατος και να σκεφτείς: « Ωχ, έχω στρες. Άστο τα παρατάω! » Ναι ρε φίλε αλλά σκαρφαλώνεις το Έβερεστ!
Ο καθένας έχει το δικό του Έβερεστ και αν κάθε φορά που αισθανόμαστε πίεση ή στρες τα παρατάμε, δεν θα μάθουμε ποτέ πως είναι να φτάνεις την κορυφή.
Και όχι, δεν είναι απαραίτητο να ψάχνεις σαν τρελός την επόμενη κορυφή. Έτσι και αλλιώς η εξέλιξη και η εμμονή δεν απέχουν πολύ μεταξύ τους.
Αλλά η επιλογή να μην τα παρατήσεις στα δύσκολα, είναι η επιλογή που προσφέρεις στον εαυτό σου να τερματίσει στα σημαντικότερα ταξίδια που ξεκίνησες.
Ταξίδια που θα θυμάσαι για καιρό.
Τα καλύτερα ταξίδια στην ζωή είναι αυτά που απαντούν σε ερωτήσεις που ποτέ δεν πίστευες πως θα κάνεις ~ Rich Ridgeway
Και αν θέλεις να ζήσεις ακόμα ένα, δες εδώ.
Όπως πάντα, περιμένω τα σχόλια σου εδώ.
Τα επόμενα καλύτερα άρθρα που μπορείς να διαβάσεις:
- Μεγαλώνεις ή Ωριμάζεις; 9 Πράγματα που Έμαθα από τον Σοφότερο Δάσκαλο
- Σκληρή Δουλειά και Λυσαλλέα Επιμονή: 5 Θεμελιώδη Στοιχεία για να Κάνεις την Διαφορα
Να είσαι καλά
