Η διαδικασία για να δημιουργήσεις συνήθειες μπορεί να χωριστεί σε τέσσερα απλά βήματα, τα οποία αποτελούν την ραχοκοκαλιά κάθε συνήθειας.
Αυτά είναι τα εξής:
Το σύνθημα, η λαχτάρα, η ανταπόκριση και η ανταμοιβή. Οποιαδήποτε από τις συνήθειες σου περνά από αυτά τα βήματα, με αυτή τη σειρά, γι’ αυτό αξίζει να τα δούμε λίγο πιο αναλυτικά.
#1. Το Σημάδι
Το σημάδι πυροδοτεί τον εγκέφαλο σου, ώστε να ξεκινήσει μια συμπεριφορά. Είναι ένα είδος πληροφορίας που προβλέπει μια ανταμοιβή.
Οι προϊστορικοί πρόγονοι μας είχαν τεταμένη την προσοχή τους για σημάδια που θα τους οδηγούσαν σε ανταμοιβές, όπως τροφή και νερό. Στην εποχή μας πλέον οι ανταμοιβές καλύπτουν δευτερεύουσες κυρίως ανάγκες – χρήμα, δόξα, δύναμη, στάτους, αποδοχή κλπ-.
Το σημάδι είναι η πρώτη ένδειξη ότι βρίσκεσαι κοντά στην ανταμοιβή και αυτό σε οδηγεί στην λαχτάρα.
#2. Η Λαχτάρα
Η λαχτάρα είναι το δεύτερο βήμα και αποτελεί την κινητήρια δύναμη πίσω από τις συνήθειες. Χωρίς κίνητρο ή επιθυμία, δηλαδή χωρίς την λαχτάρα για αλλαγή, δεν έχουμε λόγο να δράσουμε.
Η λαχτάρα δεν είναι συνήθεια, αλλά η αλλαγή που πρόκειται να έρθει. Δεν θέλεις να ανοίξεις την τηλεόραση, θέλεις όμως να διασκεδάσεις. Κάθε λαχτάρα σχετίζεται με την επιθυμία αλλαγής της εσωτερικής σου κατάστασης και μπορεί να διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Για παράδειγμα, κάποιος που τζογάρει, μπορεί να νιώθει αυτή την επιθυμία, ακούγοντας τον ήχο της μπίλιας στην ρουλέτα. Κάποιος που δεν ενδιαφέρεται για τον τζόγο, απλά ακούει έναν ήχο.
Οι σκέψεις και τα συναισθήματα του καθενός είναι που μετατρέπουν τα σημάδια σε λαχτάρα.
#3. Η Ανταπόκριση
Η ανταπόκριση είναι οι συνήθειες που εκτελείς και φέρνουν την σκέψη σε μορφή δράσης.
Το αν μια ανταπόκριση θα συμβεί εξαρτάται από το πόσο κίνητρο και πόση θέληση έχεις, αλλά και τι ικανότητες διαθέτεις.
Μια συνήθεια θα δημιουργηθεί, εφόσον μπορείς να την κάνεις.
#4. Η Ανταμοιβή
Τέλος, η ανταπόκριση φέρνει ένα αποτέλεσμα, που δεν είναι άλλο από την ανταμοιβή, η οποία αποτελεί τον τελικό στόχο για όλες τις συνήθειες.
Κυνηγάμε τις ανταμοιβές, για δύο λόγους. Πρώτον, επειδή μας ικανοποιούν και δεύτερον επειδή μας διδάσκουν. Οι συνήθειες λοιπόν εξυπηρετούν τις ανάγκες, όποιες και αν είναι αυτές, πρωτεύουσες ή δευτερεύουσες.
Επίσης, μέσω των ανταμοιβών μαθαίνουμε ποιες συνήθειες αξίζει να θυμόμαστε για το μέλλον. Ο εγκέφαλος είναι ένας μηχανισμός εντοπισμού ανταμοιβών. Έτσι ξεχωρίζει χρήσιμες συνήθειες που προκαλούν ευχαρίστηση, από εκείνες που προκαλούν πόνο.
Όταν κάποιο από τα τέσσερα βήματα απουσιάζει, τότε δεν δημιουργούνται συνήθειες.
Για μερικούς ανθρώπους το κουτσομπολιό δίνει μεγάλη ανταμοιβή, προκαλώντας όμως προβλήματα στους υπόλοιπους. Δες πώς να διαχειριστείς τους κουτσομπόληδες στο παρακάτω επεισόδιο του Apla+Andrika.
Γνωρίζοντας λοιπόν τα βασικά, μπορείς να αρχίσεις να δημιουργείς συνήθειες που θα σε βοηθήσουν να γίνεις καλύτερος, ακολουθώντας τις παρακάτω πρακτικές στρατηγικές.
#1. Ξεκίνησε με Μικρές Συνήθειες
Όταν θέλεις να επιτύχεις κάτι που φαντάζει δύσκολο και μεγαλόπνοο, αισθάνεσαι ότι δεν έχεις αρκετή δύναμη μέσα σου.
Όταν όμως δημιουργήσεις μικρούς ενδιάμεσους στόχους, τα πράγματα αρχίζουν και φαίνονται πιο απλά.
Ξεκίνησε λοιπόν τις ν´ες σου συνήθειες με τον πιο εύκολο τρόπο και φρόντισε να αυξάνεις τον ρυθμό σου, όσο περνά ο καιρός.
Όσο βλέπεις αποτελέσματα, θα βρίσκεις και την δύναμη που χρειάζεσαι.
#2. Βρες Γρήγορα Τον Δρόμο Σου
Θα υπάρξουν μέρες που θα είναι δύσκολο να ακολουθήσεις τις συνήθειες σου. Πρέπει όμως να πάψεις να έχεις μια προσέγγιση “όλα ή τίποτα”.
Αν για οποιονδήποτε λόγο ξέφυγες μια φορά, μην το κάνεις θέμα και απλά φρόντισε να επανέλθεις γρήγορα στον σωστό δρόμο.
Δες το βίντεο του Θέμη, για να αποφύγεις μερικές κακές συνήθειες που ίσως έχεις στο ντύσιμο σου, όταν πηγαίνεις γυμναστήριο.
#3. Βρες τον Ρυθμό Σου
Το να μάθεις να είσαι υπομονετικός είναι ίσως η πιο σημαντική ικανότητα που χρειάζεσαι. Η υπομονή θα σε βοηθήσει να κάνεις μεγάλη πρόοδο.
Είτε πρόκειται για την αύξηση των κιλών που σηκώνεις στο γυμναστήριο, είτε για αύξηση των πωλήσεων στην δουλειά, η υπομονή και ο σωστός ρυθμός είναι τα πάντα. Κάνε τα πράγματα με ρυθμό που μπορείς να αντέξεις.
#4. Η Στρατηγική του Ντοσιέ
Φτιάξε ένα μικρό ντοσιέ με χαρτάκια και κάθε φορά που θα εκτελείς τις συνήθειες σου βάζε τα χαρτάκια στην μία πλευρά, που θα συμβολίζει τις ολοκληρωμένες δουλειές.
Μοιάζει απλό, αλλά είναι αρκετά αποτελεσματική στρατηγική, καθώς δημιουργεί οπτικά σημάδια, που θα σε βοηθήσουν να χτίσεις τις συνήθειες σου.
Βλέποντας τον σωρό με τα χαρτάκια της ολοκληρωμένης πλευράς να μεγαλώνει, βλέπεις την πρόοδο σου και αποκτάς ένα κίνητρο για να συνεχίσεις.
Είναι πάρα πολύ απλό. Θέλεις να κάνεις 100 κάμψεις κάθε μέρα; Θα έχεις δέκα χαρτιά-σετ των 10 και θα περνάς στην πλευρά των ολοκληρωμένων από ένα κάθε φορά που θα ολοκληρώνεις ένα σετ.
Το ίδιο μπορείς να κάνεις όταν θέλεις να πίνεις 8 ποτήρια νερό την μέρα, να μιλάς σε 5 άγνωστες γυναίκες ή να επικοινωνείς με 20 πελάτες.
#5. Το Κατάλληλο Περιβάλλον Για Να Δημιουργήσεις Συνήθειες
Το περιβάλλον μπορεί να σε βοηθήσει σημαντικά ή να σε αποδιοργανώσει και να σε αποσπάσει, όταν θέλεις να δημιουργήσεις νέες συνήθειες, γι’ αυτό πρέπει να είσαι προσεκτικός.
Μπορείς να δημιουργήσεις ένα περιβάλλον που θα είναι κατάλληλο για τις συνήθειες που σχεδιάζεις να εντάξεις στην ζωή σου.
Θέλεις να γυμνάζεσαι καθημερινά; Ετοίμασε το σακίδιο σου, το φαγητό για μετά την προπόνηση και τα ρούχα σου και βάλ’ τα σε μέρος που θα τα βλέπεις, όταν έρθει η ώρα.
Θέλεις να κάνεις υγιεινή διατροφή; Αγόρασε λαχανικά και φρούτα και τοποθέτησε τα σε εμφανή σημεία στο σπίτι και στην τσάντα που παίρνεις μαζί στην δουλειά.
#6. Δείξε και Κάλεσε τις Συνήθειες Σου
Αυτή η μέθοδος είναι αποτελεσματική, διότι αυξάνει το επίπεδο ετοιμότητας και σε παίρνει από ένα μη συνειδητό σε ένα συνειδητό επίπεδο.
Όταν έχεις μια συνήθεια την οποία έχεις κάνει αμέτρητες φορές, αρχίζεις να την κάνεις αυτόματα, όμως έτσι υπάρχει η τάση να παραβλέψεις ή να ξεχάσεις κάτι. Έτσι ακόμη και συνήθειες που έχεις εντάξει με επιτυχία στην ζωή σου, μπορεί να αποτύχουν, όταν παραβλέψεις κάποιο σημαντικό τους στάδιο.
Όταν έχεις μια λίστα με τα στάδια κάθε συνήθειας είναι αδύνατο να σου ξεφύγει κάποιο σημείο, όπως για παράδειγμα οι χειριστές των αεροσκαφών, που ενώ ξέρουν απ’ έξω μια διαδικασία, κάθε φορά που την εκτελούν, κάνουν το κάθε βήμα αναφερόμενοι σε μια checklist, για να είναι βέβαιοι ότι δεν θα ξεφύγει κάτι σημαντικό.
#7. Διόρθωσε Συνήθειες που Δεν Δουλεύουν Σωστά
Κάποιες συνήθειες που έχεις μπορεί να μην έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Φτιάξε έναν κατάλογο με τις καθημερινές σου συνήθειες και προσπάθησε να τις κατατάξεις με βάση την χρησιμότητα τους, σε καλές, κακές και ουδέτερες.
Όσες είναι καλές ή ουδέτερες, συνεχίζεις να τις εκτελείς καθημερινά, όσες όμως θεωρείς ότι είναι κακές, πρέπει να δουλέψεις, ώστε σιγά σιγά να τις εξαλείψεις.
Παρατήρησε τις σκέψεις σου χωρίς να είσαι επικριτικός απέναντι στον εαυτό σου. Προσπάθησε να δεις τα πράγματα ψύχραιμα. Μην ρίξεις το φταίξιμο στον εαυτό σου για τις κακές συνήθειες, αλλά και μην αισθανθείς έπαρση για τις επιτυχημένες.
Η διαδικασία της αλλαγής των συνηθειών βασίζεται στην γνώση της εκάστοτε κατάστασης και ο κατάλογος των συνηθειών θα σε βοηθήσει να αναγνωρίσεις πού ακριβώς βρίσκεσαι και πού θέλεις να πας, ώστε οι συνήθειες να είναι τελικά προς όφελος σου.
Τα επόμενα καλύτερα άρθρα που μπορείς να διαβάσεις:
Οι συνήθειές μας μας κάνουν αυτό που είμαστε. Χτίσε καλές, ξεκινώντας από εδώ.
Καλή συνέχεια
