Οι προκαταλήψεις είναι παντού. Μια προληπτική συμπεριφορά προκύπτει όταν θεωρούμε ότι κάποια διαδικασία, με κάποιον τρόπο επηρεάζει την έκβαση των πραγμάτων.
Τέτοιου είδους συμπεριφορές, μπορεί να είναι από chain mails, μέχρι τον θείο σου που πιστεύει ότι η ομάδα του έχασε την Κυριακή, επειδή δεν φορούσε το τυχερό μπλουζάκι του.
Φυσικά, η έκβαση ενός παιχνιδιού αφορά αποκλειστικά και μόνο τους παίκτες και στον προπονητή τους και όχι στο τι φορούσε οποιοσδήποτε θεατής στο σπίτι του ή στο γήπεδο.
Σε έρευνες που έχουν διεξαχθεί υπολογίστηκε ότι 800-900 εκατομμύρια δολάρια χάνονται ετησίως στις ΗΠΑ κάθε χρόνο, όταν πέφτουν μέρες που είναι Παρασκευή και 13 και για τον λόγο αυτό αποφασίζουν να μην πετάξουν ή να μην κάνουν επιχειρηματικές δραστηριότητες όπως τις άλλες μέρες.
Έχεις αναρωτηθεί ποτέ ποιος είναι ο λόγος που συμβαίνουν όλα αυτά και γιατί κάποιοι άνθρωποι αισθάνονται τόσο άβολα όταν βλέπουν, για παράδειγμα, μια μαύρη γάτα;
Υπάρχουν πολλοί, διαφορετικοί λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι πιστεύουν σε προκαταλήψεις.
Για να κατανοήσουμε τις προλήψεις, πρέπει πρώτα να καταλάβουμε πώς και γιατί γεννιούνται μέσα στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Όλα όσα δημιουργεί ο εγκέφαλος, υπάρχουν για να μας ωφελούν. Αν οι προλήψεις δεν ωφελούσαν, τότε θα έπαυαν να υπάρχουν.
Ας δούμε λοιπόν τι προκαλεί την προληπτική συμπεριφορά:
#1. Η Προκατάληψη του Ψευδούς Αιτίου
Σε αυτή την περίπτωση, όταν δύο γεγονότα συμβούν διαδοχικά, ο εγκέφαλος τείνει να τα συνδέσει με μια σχέση αίτιου-αποτελέσματος.
Αν για παράδειγμα, βάλεις στον υπολογιστή σου ένα νέο παιχνίδι και ο υπολογιστής κολλήσει, το πρώτο που θα σκεφτείς είναι ότι το κόλλημα προήλθε από το νέο παιχνίδι, ασχέτως αν στην πραγματικότητα έφταιγε κάτι άλλο.
Σε αυτή την λογική των ψευδών αιτίων βασίζονται όλες οι προλήψεις.
#2. Η Ανάγκη μας να Συμπληρώσουμε τα Κενά
Τα ανθρώπινα όντα έχουν την έντονη επιθυμία να εξηγήσουν τον κόσμο γύρω τους και να συμπληρώσουν τα κενά. Όταν όμως κάτι δεν μπορούμε να το εξηγήσουμε, τότε δημιουργείται έδαφος για την δημιουργία προκαταλήψεων.
Έτσι, ερχόμαστε πάλι στην προηγούμενη περίπτωση, όπου δίνουμε αιτίες σε συγκεκριμένα γεγονότα, ακόμη και αν είναι άσχετα μεταξύ τους, οδηγούμενοι σε αυτό το συμπέρασμα απλά και μόνο από το ότι συνέβησαν διαδοχικά ή ταυτόχρονα.
Πολλές φορές μάλιστα, τείνουμε να συνδέσουμε γεγονότα που δεν έχουν καμία σχέση ούτε χρονικά.
#3. Η Ανάγκη να Έχουμε τον Έλεγχο
Η ανάγκη να εξηγήσουμε τα πράγματα είναι στενά συνδεδεμένη με την ανάγκη να έχουμε τον έλεγχο πάνω σε ότι συμβαίνει. Συνήθως μπορούμε να ελέγξουμε κάτι που μπορούμε να εξηγήσουμε. Όταν έχουμε τον έλεγχο, αισθανόμαστε ισχυροί.
Αντίθετα, αισθανόμαστε ανίσχυροι όταν δεν ελέγχουμε τα πράγματα.
Αν πιστεύεις ότι το να ανοίξεις μια ομπρέλα σε κλειστό χώρο, να σπάσει ένα καθρέφτης ή οτιδήποτε άλλο προκαλεί κακή τύχη, τότε αποφεύγεις να το κάνεις. Έτσι ξεγελάς τον εαυτό σου, πιστεύοντας ότι έχεις τον έλεγχο της τύχης σου.
Όσο περισσότερο πιστεύει κάποιος ότι υπάρχουν πράγματα που δεν μπορεί να ελέγξει, τόσο πιο προληπτικός γίνεται.
#4. Είναι Εύκολο να Ρίχνουμε το Φταίξιμο Αλλού
Πολλές φορές οι άνθρωποι κάνουν το παν για να πάρουν μια ευθύνη από πάνω τους και να προστατέψουν το «εγώ» τους. Ένας τέτοιος αμυντικός μηχανισμός είναι και οι προλήψεις.
Είναι πολύ πιο εύκολο να κατηγορήσουμε, για κάποιο ατύχημα που μας έτυχε, το κακό μάτι, την μαύρη γάτα που πέρασε ή τον γκαντέμη συνάδελφο που συναντήσαμε στον δρόμο, παρά την δική μας απροσεξία ή το δικό μας λάθος.
Πολλοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν με αυτόν τον τρόπο την πραγματικότητα τους, θεωρώντας ότι κάτι εξωτερικό, πέραν από αυτούς ελέγχει την ζωή τους, την μοίρα ή την τύχη τους.
#5. Η Εξέλιξη και τα Μοτίβα
Ίσως οι πρωτόγονοι άνθρωποι να είχαν αναπτύξει κάποιες προκαταλήψεις, βασισμένες πιθανόν σε παρατηρήσεις φυσικών φαινομένων, οι οποίες τους βοηθούσαν να ξεφύγουν από τα άγρια ζώα, να αποφεύγουν τις δηλητηριώδεις τροφές και τελικά να επιβιώνουν.
Όλο αυτό πέρασε με τα χρόνια και την εξέλιξη και στον σύγχρονο άνθρωπο, αφού ο εγκέφαλος μας λειτουργεί με παρεμφερή τρόπο και προσπαθεί να φτιάξει μοτίβα, όπως αυτό του αιτίου και του αποτελέσματος που προαναφέραμε.
#6. Ψυχικές Ασθένειες
Αυτή είναι μια πιο ακραία και ειδική περίπτωση. Άτομα με ψυχικές ασθένειες μπορεί να έχουν προλήψεις.
Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι κάποιος που έχει κάποια ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, πιστεύει ότι θα συμβεί κάτι πολύ άσχημο, αν δεν κάνει κάποια συγκεκριμένη κίνηση, δραστηριότητα κλπ.
Με παρόμοιο τρόπο, κάποιος που έχει μεγάλο άγχος μπορεί να είναι προληπτικός βασιζόμενος στο γεγονός ότι ήδη υποφέρει και έχει κάποιους φόβους. Έτσι το αγχωτικό άτομο είναι ανοικτό στην ιδέα ότι τα άσχημα που συμβαίνουν έχουν παράλογη αιτιολογία.
#7. Μπορεί να Βελτιώνουν την Αυτοπεποίθηση και την Απόδοση
Μια πρόσφατη θεωρία υποστηρίζει ότι κάποιοι άνθρωποι είναι προληπτικοί επειδή αυτό βελτιώνει την αυτοπεποίθηση τους και την απόδοση τους.
Για κάποιους το να πάνε για παράδειγμα για μια συνέντευξη για δουλειά, φορώντας το «τυχερό» τους ρολόι, τους κάνει να νιώθουν πιο άνετα. Αυτή η αυτοπεποίθηση μπορεί να τους κάνει να αποδώσουν καλύτερα.
Μπορείς να δεις στο παρακάτω βίντεο τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων με αυτοπεποίθηση:
Βέβαια, μπορεί να ισχύει και το αντίθετο, αν δεν έχουν το τυχερό τους αντικείμενο, να αισθάνονται ανήμποροι να αποδώσουν.
Τελικά, είναι ευκολότερο για τους περισσότερους ανθρώπους να πιστεύουν σε κάτι εξωπραγματικό, παρά σε κάτι λογικό, όπως για παράδειγμα ο νόμος των πιθανοτήτων. Η λογική είναι ψυχρή, ενώ η πρόληψη αποπνέει κάτι μαγικό!
Μπορεί όσοι πιστεύουν στις προλήψεις, να μην μπορούν να δώσουν μια λογική εξήγηση ότι ισχύουν, όμως έχουν πάντα το επιχείρημα ότι δεν χάνεις και τίποτε.
«Δεν μπορώ να αποδείξω ότι το να χτυπήσεις ξύλο, θα πάρει μακριά την κακή τύχη, όμως κάνε το, δεν χάνεις κάτι!»
Τα επόμενα καλύτερα άρθρα που μπορείς να διαβάσεις:
- Προσωπική Αναβάθμιση: Γιατί η Γκρίνια δεν Δουλεύει Ποτέ
- Προσωπική Ανάπτυξη: Πώς να Στήσεις μια Στρατηγική για Πρόοδο
Θέλεις να μάθεις περισσότερα για την προσωπική ανάπτυξη; Δες εδώ εδώ για περισσότερες ιδέες.
Καλή συνέχεια
